Skip to content

EKLEME: komut_satırı_101.md dosyası eklendi #1

New issue

Have a question about this project? Sign up for a free GitHub account to open an issue and contact its maintainers and the community.

Sign up for GitHub

By clicking “Sign up for GitHub”, you agree to our terms of service and privacy statement. We’ll occasionally send you account related emails.

Already on GitHub? Sign in to your account

Open
TheBruh141 wants to merge 2 commits into
base: main
Choose a base branch
from
Open

EKLEME: komut_satırı_101.md dosyası eklendi #1

Show file tree
Hide file tree
Changes from all commits
Commits
Show all changes
2 commits
Select commit Hold shift + click to select a range
93ee698
EKLEME: komut_satırı_101.md dosyası eklendi
TheBruh141 Apr 3, 2024
4667d4d
Ekleme: linux_dosya_rehberi.md
TheBruh141 Apr 4, 2024
File filter

Filter by extension

Filter by extension
Conversations
Failed to load comments.
Loading
Jump to
Jump to file
Failed to load files.
Loading
Diff view
Diff view
248 changes: 248 additions & 0 deletions src/komut_satırı_101.md
View file
Open in desktop
Original file line number Diff line number Diff line change
@@ -0,0 +1,248 @@
# Basit Komut Satırı Kullanımı

> Komut satırı linux kullanan herkesin bilmesi gereken en önemli hususlardan birtanesidir.
> Bu dosyada en fazla kullanılan ve teknik bilgi gerektirmeyen temellerden bahsedilecektir.

## Komut Satırı Nedir?

[Windows](https://en.wikipedia.org/wiki/Microsoft_Windows) işletim sisteminden gelen çoğu Türk'ün çocukluğundan beri hayatında olan o *komut satırı* aslında bizim bir tür kabuk (shell) arayüzüdür.

Kabuk, Linux ve Unix kullanıcılarının işletim sistemlerini komut satırı arayüzleriyle kontrol etmelerini sağlayan komut satırı yorumlayıcısı olarak adlandırılan bir bilgisayar programı türüdür. Kabuklar kullanıcıların işletim sistemleriyle verimli ve doğrudan iletişim kurmalarını sağlar.

Bu dosyada kabuk komuları şu iki şekilde hitap edilecektir.

1. `pwd`, `cd`, `chsh` satır içinde iken

```bash
ls -lah
```

> NOT: Eğer bir kod betiği ile karıştırılma ihtimali varsa yazılan sözdiziminin (syntax) başında 2 tane > işareti kullanlıcaktır
>
> ```bash
> >> ls -lah
> ```
>
> gibi.

Kabuk komut dosyası oluşturma, otomasyon kurmanın en basit yollarından biridir. Linux veya Unix komutlarını kullanan kabuk komut dosyası, veri bilimcilere, DevOps ve TechOps çalışanlarına komutları tekrarlamak için koşullu ve döngü kontrol yapıları sağlar.

> Örnek:
>
> ```bash
> ls -lah | grep .conf
> ````
>
> bir dosyadaki bütün dosyaları (gizli olsun olmasın) veren ve sadece içeriğinde *.conf* geçen dosları
> verir.

Kabuk komut dosyaları her zaman aynı adla anılmaz. Sh, Bash (en yaygın olanı), csh ve tesh birer kabuk betiğidir. IBM'in VM işletim sisteminde bunlara EXEC adı verilirken; DOS'ta kabuk komut dosyalarına toplu iş dosyaları denir.

### Dosya argümanları ve ARGV

```bash
>> ./dosya.out "Merhaba" "Dünya"
0. 1. 2.
```

Yukarıda gördüğünüz betikte *1.* ve *2.* ile işaretlenmiş olan kısımlara dosya argümanı deriz ve bu tarz argümanları eğer kendi yazdığınız programlarda kullanmak istiyorsanız kullandığınız dilin (genellikle) ya argparse özelliğini yada paketini kullanırsınız ve ya dilinizin sizin için sağladığı `argv` ve `argc` değişkenlerini kullanırsınız, bu genellikle bu şekilde gözükür

```c
// C Dili
// Dosya Adı : Test.c

#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>

int main(int argc, char *argv[])
{
printf("siz %d kadar argüman girdiniz:\n", argc);
printf("girilen argümanlar\n");

for (int i = 0; i < argc; i++) {
printf("%d\t%s\n",i, argv[i]);
}
return 0;
}
```

```bash
gcc Test.c -o Test.out && ./Test.out "Merhaba" "Dünya"
```

ya da

```python
# Python Dili
import sys

print(f"siz {len(sys.argv)} kadar argüman girdiniz")
print(f"girilen argümanlar")
for i, arg in enumerate(sys.argv):
print(i,"\t", arg)
```

bu dosyanın amacı dillerin nasıl çalıştığını anlatmak olmadığından daha derine girimiyecektir. Ancak bu kodları çalıştırırsanız şu sonucu alıcaksınız (*formatlama sistemden sisteme değişebilir*)

```bash
>> ./a.out "Merhaba" "Dünya"
siz 3 kadar argüman girdiniz: # argc = 3
girilen argümanlar
0 ./a.out # argv[0]
1 Merhaba # argv[1]
2 Dünya # argv[2]
```

## Basit komutlar

| Komut | Açıklama | Argümanlar |
| -------- | ---------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
| `./` | Bulunduğunuz dizindeki bir dosyayı çalıştırır. | Genellikle dosya adı veya yol belirtilebilir. Örneğin: `./script.sh` |
| `ls` | Bulunduğunuz dizindeki dosya ve dizinleri listeler. | Genellikle seçeneklerle kullanılır, ancak temel olarak dizin adları belirtilir. Örneğin: `ls -l`, `ls my_directory` |
| `cd` | Dizin değiştirir. | Yeni dizin adı veya yol belirtilir. Örneğin: `cd my_directory`, `cd /path/to/directory` |
| `pwd` | Çalışma dizinini yazdırır. | Genellikle ek argüman almaz. |
| `mkdir` | Yeni bir dizin oluşturur. | Yeni dizin adı belirtilir. Örneğin: `mkdir new_directory` |
| `rm` | Dosyaları siler. | Silinecek dosya adları belirtilir. Örneğin: `rm file1.txt file2.txt` |
| `rmdir` | Boş dizinleri siler. | Silinecek dizin adı belirtilir. Örneğin: `rmdir empty_directory` |
| `cp` | Dosyaları kopyalar. | Kaynak dosya adı ve hedef dosya adı belirtilir. Örneğin: `cp source.txt destination.txt` |
| `mv` | Dosyaları taşır veya yeniden adlandırır. | Eski dosya adı ve yeni dosya adı belirtilir. Örneğin: `mv old_name.txt new_name.txt` |
| `cat` | Dosyanın içeriğini görüntüler. | Görüntülenecek dosya adı belirtilir. Örneğin: `cat file.txt` |
| `touch` | Boş bir dosya oluşturur veya mevcut bir dosyanın zaman damgasını değiştirir. | Oluşturulacak dosya adı belirtilir. Örneğin: `touch new_file.txt` |
| `grep` | Belirtilen deseni içeren satırları dosyadan arar. | Aranacak desen ve dosya adı belirtilir. Örneğin: `grep "keyword" file.txt` |
| `chmod` | Dosya izinlerini değiştirir. | Yeni izinler ve dosya adı belirtilir. Örneğin: `chmod 755 script.sh` |
| `chown` | Dosyanın sahibini ve/veya grubunu değiştirir. | Yeni kullanıcı ve grup adı ile dosya adı belirtilir. Örneğin: `chown user:group file.txt` |
| `man` | Komutların manuel sayfalarını görüntüler. | Görüntülenecek komut adı belirtilir. Örneğin: `man ls` |
| `sudo` | Belirtilen komutu süper kullanıcı (root) olarak çalıştırır. | Çalıştırılacak komut adı belirtilir. Örneğin: `sudo apt-get update` |
| `info` | Belirtilen komut hakkında ek bilgi görüntüler. | Görüntülenecek komut adı belirtilir. Örneğin: `info ls` |
| `whoami` | Geçerli kullanıcı adını görüntüler. | Genellikle ek argüman almaz. |
| `which` | Belirtilen komutun tam yolunu görüntüler. | Görüntülenecek komut adı belirtilir. Örneğin: `which ls` |
| `echo` | Belirtilen metni standart çıktıya yazdırır. | Yazdırılacak metin belirtilir. Örneğin: `echo "Hello, World!"` |
| `vi` | Vim metin düzenleyicisini başlatır. | Düzenlenecek dosyanın adı belirtilir. Örneğin: `vi file.txt` |

### Bazı Komutlar Üzerine

- ls (List Directory Contents):
- ls komutu, mevcut dizindeki dosya ve dizinleri listelemek için kullanılır.
- Genellikle seçeneklerle kullanılır. Örneğin:
- ls -l: Dosyaları ayrıntılı olarak listeler.
- ls -a: Gizli dosyaları da listeler.
- ls -lh: Boyutları insan tarafından okunabilir formatta listeler.
- > genellikle bir "config" dosyasında (`.bashrc`,`.zshrc`...) l, ll gibi özel *aliaslara* sahiplerdir.
> Bu `l` komutunun `ls -lah` ile eşdeğer olmasını sağlayabilir

- cd (Change Directory):
-cd komutu, çalışma dizinini değiştirmek için kullanılır.
-Yeni dizin adı veya yol belirtilir. Örneğin:
- `cd my_directory:` "my_directory" adlı dizine geçer.
- `cd /path/to/directory`: Belirtilen yola doğrudan geçer.
- > NOT: `cd ~` sizi `/home/USR/`'a götürür.

- cp (Copy):
- cp komutu, bir dosyayı başka bir dosyaya veya dizine kopyalamak için kullanılır.
- Kaynak dosya adı ve hedef dosya adı belirtilir. Örneğin:
- `cp source.txt destination.txt`: "source.txt" dosyasını "destination.txt" dosyasına kopyalar.

- mv (Move):
- mv komutu, bir dosyayı başka bir konuma taşımak veya yeniden adlandırmak için kullanılır.
- Eski dosya adı/yeri ve yeni dosya adı/yeri belirtilir. Örneğin:
- `mv old_name.txt new_name.txt`: "old_name.txt" dosyasını "new_name.txt" olarak yeniden adlandırır.
- Bir dosayı a noktasından b noktasına götürür
- `mv önemli_dosya.md çok_gizli_dosyalar/önemli_dosya.md`: önemli_dosya.md dosyasını çok_gizli_dosyalar klasörünün içine atar
- Bu komutu ikisi için de aynı anda kullanabilirsiniz!
- `mv önemli_dosya.md çok_gizli_dosyalar/lozan_antlasmasi.md`: önemli_dosya.md dosyasını çok_gizli_dosyalar klasörünün içine atar ve ismini lozan_antlasmasi.md diye değiştirir

- cat (Concatenate):
- cat komutu, bir veya daha fazla dosyanın içeriğini birleştirip görüntülemek için kullanılır.
- Görüntülenecek dosya adları belirtilir. Örneğin:
- `cat file.txt`: "file.txt" dosyasının içeriğini görüntüler.

- sudo (Superuser Do):
- sudo komutu, belirtilen komutu süper kullanıcı (root) olarak çalıştırmak için kullanılır.
- Çalıştırılacak komut adı belirtilir. Örneğin:
`sudo apt-get update`: "apt-get update" komutunu root olarak çalıştırır, böylece paket veritabanını günceller.

- rm (Dosyaları veya Dizinleri Kaldır):
- rm komutu dosyaları veya dizinleri kaldırmak için kullanılır.
- Dosyaları kaldırırken, silmek istediğiniz dosyaların adlarını belirtmeniz yeterlidir.
- Örneğin:
- rm file1.txt file2.txt: file1.txt ve file2.txt dosyalarını siler.
- Dizinleri kaldırırken, dizini ve içeriğini **özyinelemeli** olarak kaldırmak için genellikle -r seçeneğini kullanırsınız. (rmdir yerine kullanılır)
- Örnek:
- `rm -r directory_name`: directory_name adlı dizini ve tüm içeriğini siler.
>**ÇOK ÖNEMLİ NOT!!!**
>Dosyaları ve dizinleri kalıcı olarak sildiğinden ve silindikten sonra kurtarmanın kolay bir yolu olmadığından rm komutu kullanılırken dikkatli olunmalıdır. Komutu çalıştırmadan önce hangi dosya ve dizinleri sildiğinizi iki kez kontrol etmek iyi bir uygulamadır. Ek olarak, bazı kullanıcılar etkileşimli silme işlemini etkinleştirmek için `rm -i` gibi takma adlar ayarlayarak her dosyayı silmeden önce kullanıcıdan onay ister.

- grep
- grep komutu metin dosyalarında kalıp aramak için kullanılır.
- Argüman olarak bir kalıp kabul eder ve belirtilen dosya veya dosyalarda bu kalıbı arar.
- Bir eşleşme bulunursa, grep eşleşen kalıbı içeren satırı yazdırır.
- Örnek:
- `grep "desen" dosya.txt`: file.txt dosyasında belirtilen deseni arar ve bu deseni içeren tüm satırları yazdırır.
- grep ayrıca aramayı özelleştirmek için çeşitli seçeneklerle birlikte kullanılabilir:
1. -i seçeneği: Büyük/küçük harfe duyarlı olmayan bir arama gerçekleştirir.
1. -v seçeneği: Eşleşmeyi iptal eder, yani belirtilen kalıbı içermeyen satırları görüntüler.
1. -n seçeneği: Eşleşen satırlarla birlikte satır numaralarını yazdırır.
1. -r seçeneği: Dizinler arasında özyinelemeli arama yapar.
- Örnek:
1. `grep -i "hata" logfile.txt`: Logfile.txt dosyasında büyük/küçük harf ayrımı yapmadan "error" kelimesini arar.
1. `grep -n "pattern" file.txt`: file.txt dosyasındaki kalıbı arar ve eşleşen satırlarla birlikte satır numaralarını yazdırır.
- grep metin işleme için güçlü bir araçtır ve genellikle metin verilerini filtrelemek ve işlemek için diğer komutlarla birlikte kullanılır. Buna *Piping* denir. Bunun en gündelik örneklerden biri olan örneğini ls komutunda görürüz.
- `ls -lah | grep .conf`: bir dizedeki dosyaları insan'a hitab eden bir biçimde izinleri göstererek yazar ancak o dosyaların içinde .conf kelimesi bulunmak zorunda. Mesela `.config`, `my.config`, `conf.conf` dosyaları burada gözükür.

**Pipelining Operatörleri:**

Linux gibi Unix benzeri sistemlerde Pipelining operatörleri, birden fazla komutu birbirine bağlamak için kullanılan sembollerdir ve bir komutun çıktısının diğerine girdi olarak hizmet etmesini sağlar. Karmaşık veri işleme görevleri için güçlü ve verimli komut dizilerinin oluşturulmasını kolaylaştırırlar.

- **| (Boru):**
- Boru operatörü (`|`) bir komutun standart çıktısını (stdout) başka bir komutun standart girdisine (stdin) yönlendirir.
- Bir komutun çıktısının bir sonraki komutun girdisi haline geldiği komutların zincirlemesine izin verir.
- Örnek:

```bash
komut1 | komut2
```

- Bu, `command1` çıktısını `command2`ye girdi olarak gönderecektir.

- **> (Yeniden Yönlendirme):**
- Yeniden yönlendirme operatörü (`>`), bir komutun standart çıktısını bir dosyaya yönlendirmek için kullanılır ve dosya zaten mevcutsa içeriğinin üzerine yazar.
- Dosya mevcut değilse yeni bir dosya oluşturmak için de kullanılabilir.
- Örnek:

```bash
komut > output.txt
```

- Bu, `command` çıktısını `output.txt` adlı bir dosyaya yönlendirecektir.

- **>> (Ekleme):**
- Ekleme işleci (`>>`), bir komutun standart çıktısını, içeriğinin üzerine yazmadan bir dosyaya eklemek için kullanılır.
- Eğer dosya mevcut değilse, oluşturulacaktır.
- Örnek:

```bash
command >> output.txt
```

- Bu, `command` çıktısını `output.txt` dosyasının sonuna ekleyecektir.

- **< (Girdi Yönlendirme):**
- Girdi yönlendirme operatörü (`<`), bir dosyanın içeriğini bir komutun standart girdisine yönlendirmek için kullanılır.
- Bir komutun girdiyi klavye yerine bir dosyadan okumasını sağlar.
- Örnek:

```bash
command < input.txt
```

- Bu, `input.txt` içeriğini `command` öğesine girdi olarak gönderecektir.

Pipelining operatörleri, güçlü komut satırı iş akışları oluşturmak, verimli veri işleme ve manipülasyon sağlamak için gereklidir. Metin işlemeden sistem yönetimine kadar çok çeşitli görevler için Unix benzeri işletim sistemlerinin çok yönlülüğüne ve etkinliğine katkıda bulunurlar.

## bakınız

man(1), bash(1), chmod(1), chown(1), cp(1), grep(1), ls(1), mkdir(1), mv(1), pwd(1), rm(1), touch(1), info(1)

### Yazar

theBruh141
112 changes: 112 additions & 0 deletions src/linux_dosya_rehberi.md
View file
Open in desktop
Original file line number Diff line number Diff line change
@@ -0,0 +1,112 @@
# Dosyaları ve dizinleri anlamak

Linux Dosya Hiyerarşisi Yapısı veya Dosya Sistemi Hiyerarşisi Standardı (FHS), Unix benzeri işletim sistemlerinde dizin yapısını ve dizin içeriğini tanımlar. Linux Vakfı tarafından sürdürülmektedir.

FHS'de tüm dosya ve dizinler, farklı fiziksel veya sanal aygıtlarda saklansalar bile / kök dizini altında görünür.

Bu dizinlerden bazıları yalnızca X Pencere Sistemi gibi belirli alt sistemler yüklüyse belirli bir sistemde bulunur.

Bu dizinlerin çoğu tüm UNIX işletim sistemlerinde mevcuttur ve genellikle aynı şekilde kullanılır; ancak, buradaki açıklamalar özellikle FHS için kullanılanlardır ve Linux dışındaki platformlar için geçerli kabul edilmezler.

## Temel Linux Dosya Yapısı

```bash
├── bin -> usr/bin
├── boot
├── dev
├── efi
├── etc
├── home
├── lib -> usr/lib
├── lib64 -> usr/lib
├── lost+found
├── mnt
├── opt
├── proc
├── root
├── run
├── sbin -> usr/bin
├── srv
├── sys
├── tmp
├── usr
└── var
```

Linux dosya sistemindeki her dizinin belirli bir işlevi vardır, Bazı önemli dizinler aşağıda listelenmiştir:

## / (kök dizin)

Kök dizin, Linux dosya sistemindeki en üst düzey dizindir. Diğer tüm dizinler ve dosyalar kök dizin içinde yer alır.

## /bin

Binaries (ikili dosyalar) anlamına gelir. Bu dizin, temel sistem yönetimi görevleri için gerekli olan temel komut satırı araçlarını ve programlarını içerir.

## /boot

boot dizini, sistemi başlatmak için gereken önyükleyici dosyalarını ve çekirdek görüntülerini içerir.

## /dev

dev dizini, donanım aygıtlarını ve terminaller, yazıcılar ve diskler gibi sanal aygıtları temsil eden aygıt dosyalarını içerir.

## /etc

etc dizini, sistemdeki çeşitli uygulamalar ve hizmetler tarafından kullanılan sistem yapılandırma dosyalarını içerir.

## /home

home dizini sistemdeki kullanıcıların ev dizinlerini içerir. Her kullanıcının /home içinde kişisel dosyalarını ve ayarlarını saklayabileceği kendi alt dizini vardır.

## /lib

lib dizini, sistemdeki çeşitli programlar tarafından ihtiyaç duyulan paylaşılan kütüphane dosyalarını içerir.

## /media

media dizini CD'ler, DVD'ler ve USB sürücüler gibi çıkarılabilir medyaları bağlamak için kullanılır.

## /mnt

mnt dizini, ağ dosya sistemleri veya disk görüntüleri gibi dosya sistemlerini geçici olarak bağlamak için kullanılır.

## /opt

opt dizini, çekirdek sistemin bir parçası olmayan ek yazılım paketlerini depolamak için kullanılır.

## /proc

proc dizini, çalışan işlemler ve sistem kaynakları hakkında bilgi sağlayan sanal bir dosya sistemidir.

## /run

run dizini, sistem hizmetleri ve daemon'lar tarafından oluşturulan geçici dosyaları içerir.

## /sbin

sbin dizini sistem ikili dosyalarını ve sistem bakımı için gerekli olan yönetimsel araçları içerir.

## /srv

/srv dizini, sistem tarafından sağlanan hizmetlere ilişkin verileri depolamak için kullanılır.

## /sys

sys dizini, sistemin donanımı ve aygıtları hakkında bilgi sağlayan sanal bir dosya sistemidir.

## /tmp

tmp dizini, sistem üzerinde çalışan uygulamalar ve hizmetler tarafından oluşturulan geçici dosyaları içerir.

## /usr

usr dizini kullanıcı düzeyinde programlar, kütüphaneler, belgeler ve paylaşılan veri dosyalarını içerir.

## /var

var dizini, günlük dosyaları ve sistem veritabanları gibi sık değişen değişken veri dosyalarını içerir.

### Yazar(lar)

theBruh141
Loading